Zo sprak, gebiedend en met luide stem, Joost Reichenbach, niemand nog een keuze latend. En dan mag het niet verbazen dat hij tot de nieuwe stadsdichter van Gouda werd gekozen. Na de fantastische en ‘verbindende’ Hanneke Leroux, krijgen we een man met een uitgesproken beelden, woorden en mimiek. Hij is letterlijk en figuurlijk groot en extravert, waarmee ik denk dat zijn stadsdichterschap dat ook zal zijn – wat weer prima past bij een beweging waarin de poëzie in Gouda groot en extravert is geworden. Als voorzitter van de ministichting die de stadsdichtersverkiezing organiseert, prijs ik mij gelukkig.
Tevreden achterover zakkend (kort hè, Noordhoek, kort), vind ik het wel leuk om even stil te staan bij het gegeven dat deze stadsdichtersverkiezingen vlak voor de raadsverkiezingen zijn gehouden. Wat zijn de overeenkomsten, wat de verschillen? Ik merk dat beide verkiezingen in een stad als Gouda (‘Men moet Gouda prijzen!’ Ja, Joost) naar elkaar toe groeien. In ieder geval hadden we voor de stadsdichtersverkiezingen de 4 resterende kandidaten een extra opdracht gegeven: maak een gedicht over het thema ‘kiezen’, elk naar eigen inzicht te interpreteren.
Chris Bellekom deed dat beeldend door in zijn laatste zin over ‘kies-pijn’ te spreken:
‘Als ik kiezen kon / koos ik je leven leedvrij / niet kapot geleefd / gespoten geslagen gekozen / dan kies ik je vernieuwd / kies ik je jong en brutaal / dan mag je opnieuw schreeuwen / seks en sigaretten en wij / groen en een scheut kiespijn’
Udo Doedens zei letterlijk:
‘Kiezen is een wek-woord … / Ik sudderde lang in onverschil / en droomde van niets / tot iets bij mij lispelde / ‘word een mens en kies’
Jeffrey van Geenen koos ervoor het thema de andere kant op te interpreteren:
‘Ik zit vast in een stemlokaal / tot de kiescommissie komt / de stembus sluit / Ik ben er uit / verkiezingskoorts voorbij / en eindelijk / eindelijk jij bij mij … / en ik /dit weekend / keuzevrij’
Joost eindigde vlammend:
‘Want als ik naar geloof verlang / Is eerst mijn beste keuze: vrijheid / van stemmen zonder dwang’
Het thema ‘kiezen’ was natuurlijk erg makkelijk gekozen, zo vlak voor de raadsverkiezingen. Maar je ziet hoe elke dichter dat weer op een andere manier kan kantelen en keren – en dit keer, met alle zenuwen, voor een groot publiek.
v.l.n.r.: Udo Doedens, Joost Reichenbach, Jeffrey van Geenen en Chris Bellekom
Bij gedichten komt dat grotere publiek niet vanzelf. Er was even een moment – nadat de gemeente de subsidie had beëindigd – dat het stadsdichterschap en eigenlijk het hele dichtgebeuren op de stichting hing. Die penibele situatie duurde maar kort. Het mooie is dat dit al lang niet meer het geval is. In de afgelopen jaar zien we dat een steeds grotere groep actief is geworden. Door je als kandidaat op te geven voor de verkiezing (14 kandidaten dit keer), maar ook door activiteiten te organiseren (Chris, proost!) of door domweg in forse aantallen te verschijnen als er weer ergens wat wordt voorgedragen wordt. Opvallend was de rol van social media. Drie maanden lang stonden Facebook en twitter vol van oproepen, gedichten, rivaliteiten en humor. Dat werkt wel. Ondertussen maakten boekhandel, bibliotheek en cultuurhuis elkaar sterker door een liefdevolle concurrentie en lieten de politici van Gouda merken dat deze verkiezingen hen ook niet koud lieten (er zaten er heel wat op en rond de tribune zaterdag). De stadsdichters zijn het gezicht en vaak de trekker achter de activiteiten, maar ook onze onvolprezen afscheidnemende stadsdichter Hanneke Leroux hoefde het niet allemaal alleen te doen. Zo bouw je aan een stad, zo bouw je aan een stad waar de poëzie leeft.
De keuze is gemaakt, de klus is weer geklaard. Terug naar waar het echt om gaat: het goede gedicht. Ook ik mag nu weer dichten en gedichten voordragen of publiceren en die wetenschap lucht op. Maar voordat ik dat ga doen, nog een terugblik. Wat is mij nu bijgebleven? Best wel veel, maar eerder beelden, stemmen en houdingen, dan woorden en regels. Ik leef om te leren. Van welk gedicht heb ik dan het meest geleerd? Het is een gedicht van Udo Doedens. Het gedicht ‘binnen’ vertelt iets wat ik in het abstracte al wist over de verschillen in de Westerse en Marokkaanse cultuur, maar hij laat het prachtig tot leven komen. Daarnaast boeit mij het verhaal dat iemand mij na afloop vertelde, dat toen Udo het gedicht begon voor te dragen, er een paar Marokkaanse jongens op de eerste verdieping van de bibliotheek begonnen te luisteren, wegliepen en er een aantal andere Marokkaanse jongen bij hadden gehaald om te luisteren.
Tot slot een bijzondere dank en een suggestie. De bijzondere dank gaat uit naar: Dick van Markvoort, Jan Graafland, Carolyt Koops en Hanneke Leroux. Een teamprestatie.
De suggestie is om te luisteren naar de band die ook op de stadsdichtersverkiezing speelde en nu zelf in de halve finale is van de grote Prijs van Nederland: Out of Skin. Ze zijn bijzonder en zijn te vinden op Spotify en elders.
Peter Noordhoek