Er is een bijzonder boeiende foto van vlak na de tweede wereldoorlog, ingekleurd door Dick-Jan Thuis. Op een kapotgeschoten station Gouda ziet een menigte hoe een trein terugkomt vol met mannen en jongens die terugkomen uit de Arbeitseinsatz in Duitsland. Het moet een spannend moment zijn geweest. Vol hoopvolle verwachting, maar ook met zorg over hoe de geliefden terug zouden keren.
De foto heeft mij door doen denken. In deze trein zaten, voor zover ik weet, geen terugkerende joden. Dat zal later zijn geweest. Maar hoe zijn zij ontvangen? Zoals uit getuigenissen blijkt niet erg goed. Daar gaat dit gedicht over. 
Het gedicht maakt onderdeel uit van de Holocaust-herdenking 2022 van stichting Liberum in Gouda. Na het gedicht volgt de video van de gehele herdenking. 

Terugkeer 

Waarom ga je terug als je niet weet
waar je naar terug gaat komen?
Deze trein brengt je terug
naar het huis waar je bent geboren
maar wie is er om je op te halen?
Is er nog iemand om
herinneringen mee op te halen?

Station Gouda komt in beeld
als station Hoop en Vrees 
De plek waar je in je dromen
terug zou zijn van weggeweest
Waar je eindelijk zult weten
waar iedereen is gebleven
Of misschien afscheid moet nemen
van wie je geen afscheid kon nemen

Met geleende kleding en geen bezit
loop je door je straten van ooit
Tot slot, bij je vroeger huis gekomen
bel je met verhoogde hartslag aan
Wie leeft er nog, wie is omgekomen
Is dit een huis van nooit?

Wie er opendoet is de stilte
De stilte en het niet weten
of willen weten
Moe van moed of nog lam van lafheid
doet een generatie er het zwijgen toe
Geeft lege antwoorden
en doet de deur weer toe.

Peter Noordhoek
Stadsdichter van Gouda