Op een zonovergoten zaterdag mocht ik bij de Goudse veteranendag een eigen gedicht voordragen. Na de woorden van de organisator, Richard Marchand en burgemeester Milo Schoenmaker en met de band ‘Liberation’ achter mij, was het aan mij. Hieronder volgt de geluidsopname. Daaronder wat overwegingen bij het schrijven van de tekst en de tekst zelf.

Hier de gesproken tekst – en let op, er zitten momenten in waarbij het veteranendeel in het publiek even rechtop kwam.

Zelf ben ik geen veteraan. Wel heb ik als dienstplichtige gediend in Seedorf, Duitsland. De uitzendingen begonnen kort nadat ik was afgezwaaid, in Libanon. Ik weet nog dat ik het jammer vond dat er in mijn tijd geen uitzendingen waren. Dat leek mij wel een mooi avontuur. Inmiddels weet ik beter. Door veel gesprekken met mensen die daadwerkelijk zijn uitgezonden, veelal in het kader van mijn werk voor opdrachtgevers binnen Defensie, en ook door mijn werk als trainer in landen als Bosnië-Herzegovina, is alles een stuk dichterbij gekomen. Wat nog niet wil zeggen dat ik kan doorvoelen wat een militair doorleeft bij een uitzending. Bij het aanvaarden van de opdracht om een gedicht te maken heb daar echt bij stil gestaan. Een verkeerde suggestie wordt al snel een valse pretentie. Daar hoop ik vandaan te zijn gebleven door zo dicht mogelijk te blijven bij datgene wat ik gemeen heb met de veteranen: het bestaan als militair. Weinig dingen zijn daarin zo constant als het op appel staan en het salueren. Je wordt er soms melig van, maar het geeft ook echt structuur aan het militair bestaan. Dat ritueel van ‘GEEFT ACHT!’ en ‘PLAATS RUST’ is daarom de blauwe draad in dit gedicht.

Na mijn gedicht vroeg Marchand alle veteranen te gaan staan de en de groet te brengen. Daarna werd het signaal taptoe door de trompet geblazen, het Wilhelmus gespeeld en tenslotte het ‘plaats rust!’ gegeven.

Uitzending

Het is een tijd van wachten, slapen, gapen
Van eten, vervelen, poetsen, repareren
Van leren, rijden, patrouilles, onderhoud,
rijden en weer eten
En dan weer door met oefenen,
jij-bakken, drinken, dutten, op wacht staan,
scherp blijven en weer proberen
te gaan slapen

Het enige wat anders is, is dit:
Een zon die zoveel hoger staat
Een licht dat tinten scheller is
Een reuk die lijkt op die
van diesel, munitie en op
de muffe geur die gaat hangen
als je met teveel manschappen
in eenzelfde ruimte bent
Zoveel hetzelfde
maar toch zo anders
Met iets dat je nooit thuis kunt brengen
zonder dat je weet dat je niet thuis bent

Gelukkig blijft er iets dat je kent
Al zucht je telkens weer als
iemand zegt: ‘GEEFT ACHT!’
En hakken klakken, ruggen verstrakken en
handen vliegen naar
de rand van een baret

Tot het ‘PLAATS RUST!’
weerklinkt en handen
vallen
benen ontspannen en
voeten hun gemak weer zoeken

De dagen zijn lang, maar lang niet altijd spannend
Is dit nu waar ik voor kwam?
Het wachten, de routine
Dat gespannen zijn voor niets?

Maar BANG! komt geweld naar binnen
Of zie je groeien in
De grauwe armoe
buiten de basis van wat je kent
BANG! Klinkt het ook van binnen
En bij de maten om je heen

En lang duren dan de dagen
Bij een zon die zoveel hoger staat
Met een schel licht
En een reuk zo anders
Waar je veel te lang doorgaat
Alles nagalmt, strak staat
tot je eindelijk weer
op basis raakt
weer aan de routine raakt
je alles tot houvast maakt
vooral als

iemand zegt: ‘GEEFT ACHT!’
En hakken klakken, ruggen verstrakken en
handen vliegen naar
de rand van een baret
Respect wordt bewezen
en orde gered

Weet dan, dat als het laatste
‘PLAATS RUST!’
al lang heeft geklonken
Maar de troost van thuis door de
geur van daar weer wordt verdreven
Als de zon in je hoofd
weer anders staat, het licht
scherp en schel in de ogen schijnt
verblindt, verward en je van je weg af leidt
Er nog altijd
Iemand zegt: ‘GEEFT ACHT!’

Dit is de routine van de dienst
de zinnige onzin van
elk leger
De tegenhanger van elk drama
Iets dat je nooit zal missen
maar toch op wacht:
de zoveelste keer ‘GEEFT ACHT!’

Peter Noordhoek, 2017