Het initiatief voor de Kandidaatkiezer is ontstaan in de campagnepraktijk. In de aanloop naar de landelijke verkiezingen van 17 maart 2021 werd ondergetekende benaderd door meerdere kandidaten om ondersteuning te bieden bij hun persoonlijke campagne.
Dat is niet onverwacht. Ik ben al bijna veertig jaar lid van het CDA en al die jaren heb ik bij mooi en slecht weer op de markt gestaan om te flyeren of al die andere dingen te doen die bij campagnevoeren hoort. Een van de dingen die ik daar altijd van heb gewaardeerd is het contact met de vertegenwoordigers van de andere partijen. Allemaal even warm of koud, allemaal wel eens aan de beurt voor een scheldpartij of een duim omhoog, allemaal even gemotiveerd om op een vrije dag als vrijwilliger voor partij en standpunten te gaan. Tussen 2006 en 2012 heb ik daarnaast als campagneleider gefungeerd voor de provincie Zuid-Holland en daarna heb ik veel buiten Nederland partijen getraind in partij-ontwikkeling en campagnevoeren. Een democratie ontwikkel je niet alleen vanachter een bureau.

In het geval van deze kandidaten was het duidelijk dat ze er een hele opgave aan zouden hebben om kansrijk te zijn op respectievelijk plaats nr. 42 en 47 van de lijst. Wat te doen? Daarbij kwam het besef dat de lockdown alle kandidaten van alle partijen zouden gaan dwingen tot slechts één vorm van campagnevoeren: via social media. Het beeld kwam op van kandidaten die elkaar allemaal aan het wegduwen zijn op Facebook en Twitter. We zullen dan massaal onze schermen willen verlaten om even geen politici te hoeven zien. Wat zonde van alle energie, geld en goede mensen. 

Uit dat besef is in de eerste week van januari het idee voor de ‘kandidaatkiezer’ gekomen, nadat onderzoek aantoonde – toch tot verbazing - dat er nog niet zoiets is. Bestaande initiatieven zoals de Stemwijzer en het Kieskompas zijn primair gericht op partijkeuze en dat is prima, maar een nadere keuze voor kandidaten ontbreekt. De erfenis van een partijdemocratie helemaal gericht op de lijsttrekker is hier waarschijnlijk de oorzaak van. De kandidaatkiezer is primair bedoeld voor het toegankelijk maken van kieslijsten richting kandidaten onder de top en daarin is niet structureel voorzien. De uiteindelijke keuze wordt natuurlijk in het stemhokje gemaakt, maar alles wat die keuze makkelijker of meer afgewogen maakt, lijkt winst.

Wetend dat de tijd bijzonder kort is voor de eigenlijke verkiezing, is de opzet zo eenvoudig mogelijk gehouden. Eenvoud betekende ook: robuust en veilig. Er worden geen persoonlijke gegevens gevraagd, er is geen database, er valt niets weg te halen dat niet al elders door partijen en hun kandidaten is gepubliceerd.
Daarbij is ook de inschatting gemaakt dat alleen in ongesubsidieerde vorm we de benodigde snelheid kunnen maken, reden om het initiatief te bouwen vanuit een nieuwe website onder de naam ‘Meer d>n Nu. Daarbij waren deze uitgangspunten duidelijk: 1) de opzet moet zo zijn dat de kandidaatkiezer voor alle kiezers zelf geheel gratis toegankelijk kan zijn, 2) de kosten voor de kandidaten zelf moeten zo laag mogelijk zijn, inpasbaar in een wellicht al vastgesteld budget, en 3) alle democratische partijen moeten in principe hiervan kunnen profiteren. Een verdere uitwerking van deze uitgangspunten staat onder ‘elementen en spelregels’.
Als voldoende partijen meedoen, dan lukt dat ook!

Peter Noordhoek

initiatiefnemer Kandidaatkiezer

Voor de kiezer:

• vooraf kan de kiezer een keuze maken voor een partij of ideologie, geholpen door hulpmiddelen als de Stemwijzer
• de kiezer kan op basis van een aantal keuzemogelijkheden een selectie maken van kandidaten die daaraan voldoen
• vervolgens kan het profiel worden bekeken van elke kandidaat
• in het profiel van de kandidaat vindt de kiezer ook links aan naar meer informatie over partij en kiezer
• als ‘het grote vel met kandidaten’ op de mat valt, kan de Kandidatenkiezer helpen om bij de namen gezichten en meer te krijgen

Voor de kandidaat:

• elke kandidaat krijgt toegang tot hetzelfde basisprofiel met daarin een aantal vaste elementen, waaronder een foto, ruimte voor een slogan en motivatie en het aangeven van de eigen deskundigheid, alles onder het logo van de eigen partij
• betere lokale en regionale herkenbaarheid door gebruik van plaatsaanduiding
• ook kan bijvoorbeeld een video of podcast worden toegevoegd, maar dan tegen een lichte meerprijs
• voor nog meer informatie kunnen links worden toegevoegd naar eigen pagina, en social media

Voor de partij:

• meer profijt trekken van de breedte van de lijst en lokale herkenbaarheid
• een middel om naar te verwijzen als social mediakanalen verstopt raken en andere campagnemiddelen niet beschikbaar zijn (denk aan Funda)
• voordeel voor de kandidaten in de vorm van een korting als zij via de partij deelnemen

Toegevoegde waarde

1. Het doel is vooral om kiezers de gelegenheid te geven kennis te maken met zoveel mogelijk mensen op de lijst, om zo de herkenbaarheid en verwantschap van kiezer en gekozene te vergroten op een bij deze mediamaatschappij passende manier.
2. De toegevoegde waarde van de kandidatenkiezer ligt daarbij in het zichtbaar maken van kandidaten achter de lijsttrekker en al bij het bredere publiek bekende politici.
3. Het gaat om het zichtbaar maken van zaken als de inhoudelijk deskundigheid, regionale binding, religie en al die persoonskenmerken van een kandidaat zoals die door kiezer van belang kunnen worden geacht. Bij het raadplegen van lijsten worden gezichten kenbaar, ontstaat er een eerste indruk en wordt toegang gegeven tot meer informatie.
4. We richten ons in het bijzonder op de kiezers die verminderde toegang hebben tot internet en sociale media door taal- en leerachterstanden of andere beperkingen.
5. Er wordt ook naar gestreefd om de zogenaamde ‘staartlijsten’ toegankelijk te maken. Omdat de indeling van de staartlijsten in voorkomende gevallen de kieskringen volgt en wij er niet van uitgaan dat kiezers de grenzen van deze kieskringen kennen, volgen we in het programma primair de provinciegrenzen en laten waar toepasselijk het lijstnummer voorafgaan door de letter ‘s’ van ‘staartlijst’.
6. De Kandidaatkiezer wordt gezien als aanvullend op de voorlichting vanuit de overheid en de partijen zelf en op de middelen op het niveau van ideologie en programma, zoals bijvoorbeeld de Stemwijzer en Kieskompas.
7. De kiezer hoeft niet te betalen voor gebruik van de Kandidaatkiezer.

Welke partijen kunnen deelnemen?

8. Binnen de Kandidaatkiezer worden alle partijen en hun kandidaten gelijk behandeld.
9. Voor de volgorde van partijen en lijsten sluiten wij aan bij de Kiesraad. Bij de opzet wordt aangesloten bij de gegevens van de landelijke verkiezingen van 2017. Zodra definitief (naar verwachting half februari 2021), wordt dit bepalend voor de inrichting van de Kandidaatkiezer en de acceptatie van kandidaten voor de Kandidaatkiezer.
10. Hier geldt een extra overweging bij. De werking van onze parlementaire democratie en de daarbij behorende kandidaatstelling is direct verbonden aan de interne democratie van een partij als vereniging. Partijen laten zich kennen met bijbehorend gedachtegoed, programma en vertegenwoordigers. De partijdemocratie wordt dus gekoesterd. De Kandidaatkiezer zien we daarom als aanvullend op de instrumenten die er zijn om partijen te selecteren op basis van gedachtegoed en verkiezingsprogramma. Inhoud gaat voor persoon.
11. Bij de totstandkoming van de Kandidaatkiezer is stilgestaan bij de vraag welke partijen dan passen in de Kandidaatkiezer en onder welke omstandigheden partijen onverhoopt geweigerd moeten kunnen worden. De Kandidaatkiezer gaat er op voorhand vanuit dat alleen kandidaten die het gedachtegoed en programma van een partij onderschrijven door een partij naar voren worden geschoven. Dit is weer kenbaar doordat kandidaten aan een werkende vorm van interne partijdemocratie onderworpen zijn geweest. Als dit zichtbaar is door verslagen op de websites van de betrokken partij en via statuten en besluiten, dan wordt ervan uitgegaan dat de partij en haar kandidaten een plaats kunnen krijgen in de Kandidaatkiezer.
12. Bij gerede twijfel, kan een uitzondering worden gemaakt voor kandidaten van partijen die hier niet aan voldoen, maar al wel in de Tweede Kamer der Staten-Generaal zitten en als zodanig door zowel de kiezers gekozen zijn, als door de Kiesraad gevalideerd zijn. Voor partijen die nog niet gekozen zijn, geldt het voorgaande punt.
13. Soms staan er kandidaten op de lijst die daar vooral staan als steunbetuiging aan de partij, maar niet voornemens zijn daadwerkelijk hun zetel te aanvaarden mochten er voldoende stemmen zijn. Overwogen is om daar een aparte knop voor in de Kandidaatkiezer te zetten. Motieven laten zich echter niet altijd in een zwart-wit keuze vatten. Wel raden we de kandidaten expliciet aan om hierover duidelijk te zijn in de tekst die zij over hun motivatie schrijven als dit speelt.
14. Ook voor het overige zien wij ons als gerechtigd om een nadere selectie te maken als vanwege praktische of technische omstandigheden dit onvermijdelijk wordt.
15. Gezorgd wordt voor publiciteit voor de Kandidaatkiezer als zodanig. Daar gaat al het geld in zitten voor de Kandidaatkiezer, voor zover deze niet voor de technische en administratieve kant nodig is. Er wordt geen publiciteit gemaakt voor individuele kandidaten. Daar waar voor de publiciteit voorbeeldkandidaten nodig zijn, kiezen wij, in overleg met partijen, voor een selectie uit kandidaten die normaal gesproken te laag staan om gekozen te worden.

Randvoorwaarden

16. Dit initiatief kent een zeer korte opstarttijd. Deadlines gelden voor iedereen.
17. De Kandidaatkiezer hanteert publieke waarden en normen, maar is een particulier initiatief. De kosten van de Kandidaatkiezer worden opgebracht door de kandidaat of diens partij. Daarnaast is sponsoring of subsidiëring mogelijk op basis van dezelfde regels zoals die gelden op basis van de Wet financiering politieke partijen, maar de intentie, zeker voor deze eerste keer, is een kostendekkende opzet.
18. De kandidaat betaalt een bedrag voor het kunnen plaatsen van de eigen informatie en afbeelding. Voor extra elementen, zoals een video, kan een extra bedrag worden gevraagd. Er wordt naar gestreefd de kosten voor de kandidaten laag (kostendekkend) te houden.
19. De partij, of een provinciale afdeling van een partij, kan korting krijgen als alle kandidaten van de partij deelnemen, de partij zorgt voor het aanleveren van de informatie en in één keer kan worden gefactureerd. Hiervoor geldt een minimum van 8 kandidaten.
20. Wij accepteren geen gelden of geschenken in enigerlei vorm om kandidaten extra te profileren of de suggestie te wekken dat ze op een andere plaats op de lijst staan dan waar de vereniging hen heeft geplaatst, anders dan binnen het format zoals dat voor alle kandidaten wordt gehanteerd.
21. Bij tussentijdse splitsingen of veranderingen van een lijst, is de interne democratische besluitvorming van de partij leidend of mogelijke uitspraken door de rechter of Kiesraad daarover.

Informatie en privacy

22. De eerste verantwoordelijkheid voor het verstrekken van tijdige en juist informatie ligt bij de kandidaat. Wij voeren de informatie in op de website, binnen de gestelde tijd en na controle op evidente onjuistheden of redactionele zaken. Voor vragen is een hulpfunctie ingericht.
23. Bij signalen dat de verstrekte informatie geen goede weergave van de werkelijkheid is, kunnen wij ingrijpen met middelen als schorsing en schrapping.
24. Het initiatief draait om het toegankelijk maken van voor burgers en leden van relevante informatie zoals dat van belang kan zijn bij het kiezen van een kandidaat. We stoppen echter bij privacygevoelige informatie, mede omdat daar ook de grens zal liggen van wat wij zelf kunnen en mogen onderzoeken, en omdat wij onze informatie maximaal toegankelijk willen houden, dus zonder wachtwoorden.
25. Voor dit laatste wordt een uitzondering gemaakt voor het eenmalig invoeren van informatie door de kandidaat en de daarbij horende betalingsfunctie.

Evaluatie en verantwoording

26. Elke verkiezing waarin de Kandidaatkiezer wordt gehanteerd zal worden geëvalueerd op punten als tevredenheid en mogelijke effecten op uitkomsten. Voor dit laatste kan het nodig zijn om aanvullend onderzoek te doen onder gebruikers.
27. Informatie zoals die voortkomt uit het bezoek aan het IP-adres van de Kandidaatkiezer wordt zorgvuldig opgeslagen voor evaluatiedoeleinden.
28. Na afloop van de landelijke verkiezing 2021 wordt een bijeenkomst belegd met de deelnemende partijen en wordt de evaluatie gepresenteerd.
29. Na de eerste ronde en evaluatie wordt beslist over de doorgang en governance van toekomstige toepassingen. De intentie is om dan een vorm van onafhankelijk toezicht en/of advies te installeren.
30. Over het functioneren van de Kandidaatkiezer wordt verantwoording afgelegd op de site van Meer d>n Nu Uitgeverij B.V..

De Kandidaatkiezer wordt gepresenteerd onder de naam Meer d>n Nu Uitgeverij B.V.. Dit is een pragmatische oplossing voor het gegeven dat aan de ene kant voor de betaalfunctie een rechtspersoon nodig is en aan de andere kant de terughoudendheid om daarvoor bestaande zakelijke entiteiten te gebruiken. Was er een langere aanlooptijd geweest (dit idee is ontstaan in de kerstdagen van 2020), dan was waarschijnlijk gekozen voor de stichtingsvorm en was er een vorm van toezicht gekomen. Slaagt de Kandidaatkiezer er in om op tijd een bijdrage te leveren aan de landelijke verkiezingen van 2021, en wordt deze positief geëvalueerd, dan kan dit alsnog gebeuren.  

Ondertussen komt de Kandidaatkiezer ook niet bij toeval tot stand. De initiatiefnemer heeft zeer veel ervaring als het bijvoorbeeld gaat om interne partijdemocratie en verkiezingen. Voor zijn eigen partij, het CDA, vertegenwoordigt hij al vele jaren de provincie Zuid-Holland richting het congres. In de periode 2006-12 is hij voor diezelfde provincie campagneleider geweest en heeft hij vele andere campagnes gedaan. Daarvoor- en daarna heeft hij vele trainingen gedaan, waarbij hij vooral internationaal actief is voor democratiebevordering van Tunesië tot Wit-Rusland. Zowel landelijk als internationaal heeft hij veel met stem- en kieswijzer-achtige projecten te maken gehad. Professioneel is hij o.a. actief in het ontwikkelen en uitvoeren van audittrajecten voor beroeps- en brancheverenigingen. Dit heeft er ook toe geleid dat hij namens de General Assembly actief is als lead-auditor van het Martens Centre, het wetenschappelijk instituut van de EVP. Zijn publicaties over politiek zijn nu nog te vinden via https://bit.ly/369Otae

De werkwijze zoals die voor de kandidaatkiezer wordt gebruikt is hem vertrouwd. Professioneel houdt hij zich vooral bezig met de ondersteuning van verenigingen. Dat doet hij deels als onderzoeker. Hij is op het onderwerp ‘Vertrouwen in verenigingen’ gepromoveerd (Tilburg, 2019) en hij is nu trekker van het Nationaal Verenigingsonderzoek, een initiatief van De Nederlandse Associatie (www.denederlandseassociatie.nl) en het Instituut voor Vereniging, Branche en Beroep (www.ivbb.nl). Bij dit laatste instituut horen met dit initiatief vergelijkbare trajecten zoals die nu bijvoorbeeld worden ontwikkeld rondom de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen. Steeds gaat het om het creëren van schaalvoordeel voor verenigingen en hun leden. Vanwege het politieke karakter van de Kandidaatkiezer is dit initiatief via Meer dan Nu Uitgeverij een eigen plaats en rechtspersoon gekregen.

De naam ‘Meer dan Nu’ is bestaat al vele jaren. Het is de weergave van de gedachte dat iedereen in het hier en Nu moet kunnen leven en ervan mag genieten, maar dat een samenleving alleen kan worden gebouwd door mensen die zicht hebben op Meer, op morgen, op de langere termijn. De mensen die in staat zijn hun genieten van het hier en Nu uit te stellen tot het moment dat ze hun idealen of doelen hebben verwezenlijkt, zijn Meer d>n Nu waard: de bouwers van onze samenleving.

• De kosten bedragen per kandidaat 30 euro.
• Verzorgt de partij de aanmelding van de kandidaten, bedragen de kosten 20 euro per kandidaat. Dit tarief gaat in bij ten minste 20 kandidaten per partij.
• Wordt er een video, podcast of ander digitaal medium geplaatst, worden de kosten per kandidaat 5 euro hoger, ongeacht de korting.
• Bedragen zijn exclusief 21% BTW. In het geval van de Kandidaatkiezer voldoen wij niet aan het criterium dat een uitgave minimaal 3x per jaar moet verschijnen (hopen we).
• Zijn er kandidaten die nog geen geschikte foto of video hebben, dan kunnen wij daar op korter termijn in voorzien. Voor het overige zijn kandidaten en partij zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van beelden en inhoud.
• Meer dan Nu Uitgeverij is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 81622627
• Cookiebeleid: op de website van de Kandidaatkiezer worden geen Cookies geplaatst.
• Privacy: op de website van de Kandidaatkiezer wordt geen niet-openbare informatie geplaatst. De rechten van teksten, foto’s, video’s en ander materiaal op deze site dient wel te worden gerespecteerd. Domein- en merknaam van de Kandidaatkiezer en verschillende varianten daarop is geregistreerd en beschermd.